توصیف رده شناختی الگوهای ترتیب واژگانی در مقوله های گروهی گویش بلوچی مکرانی

رده شناسی به طبقه بندی انواع ساختاری در زبانها اشاره دارد (کرافت، 2003، ص. 1). در این مفهوم، نحو زبانها و گویشها را می توان از دیدگاه زبانشناسی مورد بررسی قرار داد و همچنین توصیفی رده شناختی از الگوهای نحوی آنها را مد نظر قرار داد. هدف از این پژوهش ارائه ی توصیف همزمانی رده شناختی الگوی گروههای نحوی مربوط به گویش بلوچی مکرانی است. برای دستیابی به این هدف، پژوهشگر یک مطالعه ی میدانی را از طریق ضبط داستانها، گفتار آزاد، و خاطرات نقل شده توسط 6 مرد و 5 زن بیسواد با میانگین سنی 50-90 سال و از طبقات اجتماعی مختلف، ارائه داده است. داده های جمع آوری شده بر اساس پارامترهای مربوط به رده شناسی موردبررسی و توصیفقرار گرفته است. بر اساس معیارهای رده شناختی، داده های زبانی جمع آوری شده نشان می دهند که الگوهای نحوی گویش بلوچی مکرانی را می توان از دیدگاه رده شناسی مورد بررسی و مطالعه قرار داد به این ترتیب که این گویش از هر دو ساختار هسته-نشانداری و وابسته-نشانداری بهره می برد. علاوه بر این، این گویش یک گویش هسته-پایانی است که در آن ترتیب واژگانی غیرنشاندار فاعل-مفعول-فعل است. در گروه اسمی، نتایج پژوهش همچنین نشان می دهد که الگوهای مربوط به گروه اسمی در این گویش در بیشتر موارد از نوع هسته-پایانی هستند. اما مواردی از الگوهای هسته-آغازی نیزدر گروههای اسمی این گویش وجود دارد. در این گویش، اسم هسته در گروه اسمی می تواند توسط هفت گروه وابسته ی پیشین و پنج گروه وابسته ی پسین توصیف شود. وابسته های پیشین شامل اسم شاخص، اسم بعنوان توصیف کننده، صفت مطلق، عدد، صفت عالی، صفت پرسشی، صفت تعجبی، صفت مبهم، اسم مالک، ضمیر ملکی، قید مکان/زمان، صفت اشاره، حرف پیش اضافه، و بدل می باشند. وابسته های پسین شامل پایانه ی نکره، پایانه ی جمع، پسوند ملکی، صفت مطلق، حرف پس اضافه، بدل، و بند موصولی می باشند. در گویش بلوچی مکرانی، گروه فعلی می تواندمتمم هایی از چهار نوع بگیرد که شامل گروه اسمی، گروه صفتی، گروه حرف اضافه ای، و بند متممی می باشد. در این حالت، این گویش یک گویش هسته-پایانی بشمار می رود زیرا، به جز بند متممی، دیگر متمم های فعل در گروه فعلی قبل از فعل واقع می شوند. گویش بلوچی مکرانی از قید مقدار و گروه حرف اضافه ای بعنوان توصیف کننده های صفت هسته در گروه صفتی استفاده می کند. کلمات درجه ای قبل از صفت و گروه حرف اضافه ای هم قبل و هم بعد از صفت واقع می شوند. از این رو، گروه صفتی در این گویش هسته-پایانی بشمار می رود. در گروه قیدی این گویش، دیگر قیود بعنوان توصیف کننده بکار می روند و از آنجاییکه این توصیف کننده ها بفل از قید هسته واقع می شوند گروه قیدی در این گویش هسته-پایانی بشمار می رود. در گویش بلوچی مکرانی، گروه حرف اضافه توسط قیدها توصیف می شود. این قیدها قبل از حرف اضافه هسته واقع می شوند و بنابراین گروه حرف اضافه در این گویش هسته-پایانی بشمار می رود.